Editor’s Introduction
To make progress on climate, peak oil, etc., we need to get outside our English-language bubble, and communicate with the other 95% of humanity who are not native speakers. In the past, Resilience/EB has had arrangements with authors in multiple languages, ranging from Czech to Portuguese. This month I was pleased to find the following article by the president of Esperanto-USA.
If you aren’t familiar with Esperanto, it is a language for international communication, originated by Dr. L. L. Zamenhof in 1887 in what is now Poland. There are several hundred thousand to several million people who read/speak/undersand it. Many are in Europe, but there are also large numbers in countries like Brazil, China and Iran.
The arrival of the Internet has given Esperanto a shot in the arm. Whereas before it was difficult to obtain material, now it is easy to find courses (such as Lernu! and Mazi en Gondolando),video introductions and music.
The language is the easiest to learn of any that I’ve encountered. I was able to read in Esperanto in about three weeks.
It’s completely phonetic and free of grammatical exceptions. Most of the vocabulary is adapted from European languages, predominantly French, Latin, German and English. However the morphology (the way that words are formed) is completely different – it’s agglutinative (like Turkish and Finnish) and somewhat analytic (like Chinese). Because of its modular nature, some people have compared Esperanto with Linux/UNIX. I’ll be writing an article about the relationship between Esperanto and sustainability.
-Bart Anderson, Resilience co-editor
To enjoy a universal language in the future, we must ensure that we will have a planet to share
(Original Esperanto version follows the English version)
Can Esperantists (in fact, can any people) remain neutral when it comes to the destruction of the environment?
We Esperantists have bravely and proudly been part of a neutral movement for more than a century. The idea that the Esperanto movement should remain neutral on political and socio-economic issues has been necessary and useful during the past 125 years. It allowed us to continue the co-creation and dissemination of this wonderful tool for communication in countries and regions with the most diverse socio-political systems
This neutrality is strongly rooted in our fundamental documents. In the statute of Universal Esperanto Association (UEA) (Article 5):
UEA is neutral with respect to nationality, race, sex, religion, and social and political problems, with the exception of the language problem in international relations. This neutrality means that UEA does not take a position on these issues. Good international relations and respect for human rights, as they are defined in the Universal Declaration of Human Rights and other internationally recognized instruments, are essential conditions for the work of UEA.
The statute of our national association [Esperanto-USA] has established a similar rule. From the preface: "The Association is and will forever remain neutral about religion, politics, and socio-economic theory."
Of course, throughout our history there were conflicts and internal battles. It is not enough to formulate the idea. We had to interpret and apply it in a variety of circumstances.
[In the 1920s] a large and powerful group of Esperantists decided they could not work effectively and meaningfully within the framework of neutrality described above. They became the Esperanto workers’ movement, with its main organization being the Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT).
In this century, especially after the end of the Cold War and the fall of the Berlin Wall, in a world a little less polarized, it is worthwhile to review the basic ideas of our neutrality, especially against the background of unforeseen new realities.
Recently I watched an American documentary film [Bidder 70]. The film closely describes the life of an American student [Tim DeChristopher] over the last five years. This young man chose the path of non-violent resistance to challenge the entire legal system of our country. With this action, he succeeded in preventing the privatization of large public tracts which buyers wanted to explore and drill for oil. Despite the fact that a later investigation by government agencies said the land auction was illegal – because it lacked a sufficiently detailed analysis of its impacts on the environment – the same government accused the young man of interfering with the auction process and lying to government authorities. A jury found him guilty, and he spent 21 months in federal prison.
DeChristopher was released from prison a few months ago. Between the time of his action and his imprisonment, he crossed the country several times, explaining that the purpose of his "illegal action" was to protect the land and its beauty for future generations. He feared that continuing exploitation of fossil fuels under these mountains and valleys would lead to an increase in the concentration of carbon dioxide in the atmosphere and irreversible climate change.
This disaster, which many scientists already think is inevitable, would lead us to a world so miserable that the idea of a tool for international communication [Esperanto], human relationships and fraternal peace would be completely irrelevant. Watching the film, I wondered: can the climate change movement be linked to the goals of Esperantism and the efforts of the Esperanto movement for a more just world communication order?
The film often mentioned and interviewed scientists belonging to the Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC]. This organization received the Nobel Peace Prize in 2007, sharing it with former U.S. Vice President Al Gore. As is evident from its name, the IPCC is an organization of governments. Business is transacted in several languages: English, French, Chinese, Russian, Arabic and Spanish.
But if the struggle to stop and reverse climate change remains only at the level of governments, we, the dwellers on Earth, have no hope for the future.
Among other things, we can forget about the international language [Esperanto], because there will be no shared planet to inhabit and enjoy. The climate justice movement must be a movement of individuals from all the countries of the world.
In this way, one can easily find a direct link between the goals of Esperantists, and those of the movement for climate justice. We can provide an alternative way for communication between all people interested in a viable future for planet Earth.
Is it just a "technical issue"? No, this problem affects all groups within society. Is it a political or socio-economic issue? No. Regardless of your political point of view and your thinking about economics or society, you will be equally affected by the altered state of the climate. This is a truly "neutral and international phenomenon."
You might ask, why now, why have we not engaged before? I could answer, because only recently has enough scientific evidence accumulated about the these problems. It is a problem of the present, which did not exist or which has been mild in the past.
Adapt or perish – are these the only choices we have? I would like to challenge readers to think about this problem.
I do not intend to propose an immediate change in our statutes so that we become a part of "Peaceful Uprising" (the organization described in the film, which was created to work for climate justice). I would like to make you a little uneasy and encourage you to consider the question: How can Esperanto contribute to international cooperation on this issue, which obviously is becoming a struggle for our survival on the beautiful blue-green planet Earth?
Next month we will meet for our yearly conventions, first in Raleigh, North Carolina, for the National Convention (5-8 July) and later in Reykjavik, Iceland, for the 98th World Convention (20-27 July). Perhaps you will be ready to discuss with your fellow convention members this question: "What is the use and value of Esperanto in the global movement to protect the natural environment, to expand the use of non-polluting energy, and to assure that we and our children will have a planet on which to use the international language in fraternal communication?
Until later,
Orlando E. Raola
Translated from the Esperanto by Resilience co-editor Bart Anderson.
Por ĝui universalan lingvon en la estonteco, ni devas certigi, ke ni havos komunan planedon
Orlando E. Raola
Ĉu esperantistoj (fakte, ĉu iuj ajn homoj) povas resti neŭtralaj rilate la detruadon de la natura medio?
Ni, esperantistoj, kuraĝe kaj fiere partoprenas la neŭtralan movadon dum pli ol jarcento. La ideo, ke la esperanta movado restu neŭtrala rilate aferojn politikajn kaj soci-ekonomiajn estis ambaŭ necesa kaj utila dum la pasintaj 125 jaroj. Ĝi permesis daŭrigi la agadon cele al kunkreado kaj disvastigo de tiu ĉi mirinda komunikilo, en landoj kaj mondregionoj sub la plej diversaj socipolitikaj sistemoj.
Tiu neŭtraleco estas forte enradikiĝinta en niaj bazaj dokumentoj. En la statuto de UEA (Artikolo 5):
UEA estas neŭtrala rilate al nacieco, raso, sekso, religio, kaj sociaj kaj politikaj problemoj, kun escepto de la lingva problemo en internaciaj rilatoj. Tiu neŭtraleco signifas, ke UEA ne prenas starpunkton pri la koncernaj problemoj. Bonaj internaciaj rilatoj kaj la respekto de la homaj rajtoj, tiaj, kiaj ili estas difinitaj en la Universala Deklaracio de la Homaj Rajtoj kaj aliaj internacie rekonataj instrumentoj estas por la laboro de UEA esencaj kondiĉoj.
La statuto de nia landa asocio fidele fiksas similan precepton. El la antaŭparolo: “La Asocio estas kaj restos porĉiam neŭtrala rilate religion, politikon kaj soci-ekonomian teorion.”
Kompreneble tra la historio estiĝis konfliktoj kaj internaj bataloj, ĉar ne sufiĉas formuli la ideon, oni devis interpreti kaj apliki ĝin en plej diversaj cirkonstancoj. Ankaŭ okazis, ke sufiĉe forta kaj granda grupo de esperantistoj decidis, ke ili ne povis funkcii efike kaj inspirite kadre de la supre detaligita neŭtraleco, kaj tiel estiĝis la laborista esperanto-movado kaj ties ĉefa organizaĵo SAT [Sennacieca Asocio Tutmonda]. Sed en la nuna jarcento, specife post la fino de la malvarma milito kaj la falo de la berlina muro, en mondo iom malpli dispolarigita, indas de tempo al tempo reekzameni la bazajn ideojn de nia neŭtraleco, speciale kontraŭ la fono de la novaj realoj kiuj estiĝis, preskaŭ neantaŭvideble.
Antaŭnelonge mi spektis usonan dokumentan filmon [Bidder 70]. La filmo detale priskribas la vivon de usona studento [Tim DeChristopher] dum la lastaj kvin jaroj. Tiu junulo elektis la vojon de pacama civila malobeado por defii la tutan juran sistemon de nia lando kaj per tiu ago, sukcesis malhelpi la privatigon de grandaj publikaj terpecoj kie la aĉetuntoj volis esplori kaj trabori la grundon por elfosi petrolon. Malgraŭ tio, ke posta esploro fare de la registaraj instancoj deklaris la teraŭkcion kontraŭleĝa — ĉar mankis ĝisdetala analizo de ĝiaj konsekvencoj por la naturmedio — la sama registaro tamen daŭre akuzis la junulon pri ĝenado de la vendoprocezo kaj mensogado al la registaraj instancoj. Ĵurio trovis lin kulpa kaj li pasigis dudek unu monatojn en federacia malliberejo.
Li elkarceriĝis antaŭ kelkaj monatoj. Inter lia ago kaj la momento kiam li estis malliberigita, tiu junulo trakrozis la tutan landon plurfoje, klopodante klarigi ke lia “kontraŭleĝa ago” havis la celon protekti tiun belegan landon por la estontaj generacioj, ĉar li multe timis, ke daŭra ekspluatado de fosiliaj brulaĵoj troveblaj sub tiuj montoj kaj valoj daŭre kondukos al pliigo de la koncentriteco de karbona dioksido en la atmosfero kaj al neinversigebla ŝanĝiĝo de la vetero en nia planedo.
Tiu katastrofo, kiun multaj sciencistoj jam opinias neevitebla, kondukus nin al planedo tiom mizera, ke la ideo de internacia komunikilo, homaj interrilatoj kaj kunfratiga paco estos tute fremdaj sur ĝi. Spektinte la filmon, mi cerbumis: ĉu la movado celanta al protektado de la planedo kontraŭ klimata ŝanĝiĝo kaj ĝiaj konsekvencoj povas iel esti ligita kun la celoj de esperantismo kaj la klopodoj de la esperanto-movado cele al pli justa monda komunika ordo?
En la filmo oni ofte mencias kaj intervjuas scienciston apartenantan al la Interregistara Spertularo pri Klimata Ŝanĝiĝo. Tiu organizaĵo ricevis la Nobel-pacpremion en 2007 kundividitan kun la usona eks-vicprezidento Al Gore. Kiel evidentas el la nomo de la organizaĵo, temas pri afero inter la registaroj, kaj ĝi okazas en pluraj lingvoj: angla, franca, ĉina, rusa, araba kaj hispana. Sed se la komuna strebado cele al haltigo kaj inversigo de la klimataj ŝanĝoj restos nur ĉe la nivelo de registaroj, ni, la teranoj, ne havas esperon pri estonteco. Kaj interalie, ni povas de nun forgesi pri internacia lingvo, ĉar ne estos komuna planedo loĝebla por uzi kaj ĝui. La movado celanta klimatan justecon devas esti movado de la individuaj unuopuloj en ĉiuj landoj de la mondo.
Tial oni povas facile trovi rektan konekton inter la celoj de esperantistoj kaj la celoj de la movado por klimata justeco. Ni povas provizi alternativan vojon por komunikiĝo inter ĉiuj homoj kiuj interesiĝas pri vivipova estonteco por la planedo Tero. Ĉu temas nur pri “faka agado”? Ne, tiu ĉi problemo tuŝas ĉiujn fakojn kaj tavolojn de la socio. Ĉu temas pri politika aŭ soci-ekonomia afero? Ne. Senrigarde de via politika vidpunkto kaj de via ekonomia aŭ socia pensmaniero, vi estos same tuŝita de la aliigo de la klimato sur la planedo. Temas pri vere “neŭtrala kaj internacia fenomeno”.
Oni ankaŭ povus sin demandi, kial nun, kial ni ne engaĝiĝis antaŭe? Mi povus respondi, ĉar nur lastatempe akumuliĝis sufiĉe da scienca evidenteco pri la pritraktataj problemoj, ĝi estas vera problemo de la nuntempo, kiu tute ne ekzistis, aŭ estis sufiĉe malgrava, en pasintaj tempoj.
Adaptiĝi aŭ perei – ĉu nur tiujn eblecojn ni havas? Mi celas pensigi la legantojn pri tiu ĉi problemo. Mi ne intencas starigi tujan statutan ŝanĝon por ke ni fariĝu parto de “Pacama Leviĝo” [Peaceful Uprising] (organizaĵo pritraktita en la filmo, kiu estiĝis por laborado cele al klimata justeco). Mi nur celas iom maltrankviligi vin kaj pensigi vin: Kiel Esperanto povas kontribui al kunlaborado internacia sur tiu ĉi kampo, kiu evidente fariĝas strebo por nia pluvivado sur la bela blu-verda planedo Tero?
Venontan monaton ni kongresos unue en Raleigh, Norda Karolino por la Landa Kongreso (5-8 Julio) kaj poste en Rejkjaviko, Islando por la 98-a Universala Kongreso (20-27 Julio). Eble vi pretas enketi inter viaj samkongresanoj: “Kion vi pensas pri la uzo kaj valoro de Esperanto en la monda movado celanta la protektadon de la natura medio, la plivastigon de nepoluaj energifontoj, la certigon, ke ni kaj niaj idoj havos planedon en la estonteco por uzi internacian lingvon en homfratiga komunikado?” Ĝis!
Orlando E. Raola
